1. Politieke verantwoordelijken
De belangrijkste politieke beslissing die we moeten nemen, is het erkennen van het belang van biodiversiteit voor het menselijk welzijn. Dit dient dan te worden verankerd in beleidsstrategieën voor de toekomst. Vermits we genieten van de talrijke diensten die ecosystemen ons bieden, lijkt het logisch om rekening te houden met hun waarde bij beslissingen over het gebruik ervan. Door de economische waarde van ecosysteemdiensten te berekenen, willen de Verenigde Naties beleidsmakers duidelijk maken welk prijskaartje er aan het verlies van biodiversiteit hangt.
Om haar biodiversiteit te vrijwaren heeft België een nationale biodiversiteitsstrategie opgesteld. Deze strategie werd op 26 oktober 2006 door de bevoegde ministers goedgekeurd, en is het eerste nationale document over biodiversiteit dat zowel op federaal als op regionaal niveau van toepassing is. Om elke beleidsinstantie te begeleiden identificeert de strategie vijftien sleuteldoelstellingen, en beschrijft operationele doelstellingen die moeten helpen bij de uitvoering ervan. De strategie is bepaald voor een periode van 10 jaar (2006-2016).
2. Internationale verdragen
Een verdrag is een schriftelijke overeenkomst die bindend is door de internationale wetgeving. Ze kan worden afgesloten tussen staten en internationale organisaties, die zich daarbij verbinden om de verplichtingen van het verdrag na te komen.
Vijf internationale verdragen focussen op biodiversiteit. Het meest recente, het Verdrag inzake Biologische diversiteit (Convention on Biological Diversity), werd in 1992 ondertekend op de Wereldtop in Rio de Janeiro. De overeenkomst bestaat op dit moment tussen 193 landen, waaronder België. Het verdrag streeft het behoud en duurzaam gebruik van de biodiversiteit op aarde na, en een billijke verdeling tussen Noord en Zuid van de voordelen die de biodiversiteit biedt. Het verdrag wordt ook gezien als een belangrijke leidraad voor beleid rond duurzame ontwikkeling.
> Lees meer over de vijf internationale verdragen rond biodiversiteit
3. Bedrijven
Door de steeds stijgende vraag naar meer is het essentieel om manieren te vinden om het overmatig gebruik van natuurlijke rijkdommen te beperken, de verontreiniging tegen te gaan en aangetaste milieu’s te herstellen. Het is niet alleen noodzakelijk om nieuwe technologieën te ontwikkelen, maar eveneens onontbeerlijk om deze eerst grondig te evalueren alvorens ze te promoten.
Zo wordt biobrandstof beschouwd als een ecologisch alternatief voor fossiele brandstoffen, maar de impact van een productie op grote schaal is nog niet goed ingeschat (risico op ontbossing van tropische wouden om plaats te maken voor industriële teelten).
In België worden bedrijven steeds meer gestimuleerd tot duurzaam ondernemen. Overheidsinstanties en verenigingen organiseren infosessies en geven concrete tips rond de integratie van biodiversiteit in het bedrijfsleven. Een vergroening van de omgeving, samenwerking met een lokale natuurvereniging of gebruik van gecertificeerd of duurzame materialen zijn maar enkele van de mogelijkheden.
4. Wetenschappers
Je kan niet beschermen wat je niet kent. Ondanks opgedreven inspanningen is de inventaris van de biodiversiteit – het leven op aarde – verre van klaar. Doorzetten is dan ook de boodschap, met de nadruk op het vergaren van kennis over de functies en diensten van ecosystemen. De wetenschappelijke discipline die zich toelegt op het identificeren en bestuderen van de biodiversiteit heet ‘taxonomie’.
> Lees meer over taxonomie
Door een grondige kennis van de biodiversiteit zal het mogelijk worden de waarde van ecosystemen te verrekenen in de besluitvorming op alle niveau’s. In dit kader werd in 2001 het Millenium Ecosystem Assessment (MA) gelanceerd door de Verenigde Naties. Wereldwijd werkten meer dan 1 300 wetenschappelijke experten mee aan het MA, met als doel de veranderingen van ecosystemen en hun diensten in kaart te brengen, en de gevolgen hiervan voor het menselijk welzijn te beoordelen.
Initiatieven als de Rode Lijst van bedreigde soorten (IUCN), de Hotspots (Conservation International) en de Global 200 (WWF), die gebaseerd zijn op grondige studies van de wereldwijde biodiversiteit, geven beleidsmakers en beheerders een houvast om prioriteiten te stellen in de strijd tegen het verlies aan biodiversiteit.
5. Verenigingen
De verenigingswereld zet zich op talrijke manieren in voor biodiversiteit. Verenigingen maken het publiek bewust van de waarde van de natuur en van het belang van een gezond milieu. Daarbij fluisteren ze ons ecologische tips in. Verenigingen kopen en beheren natuurreservaten om biodiversiteit in stand te houden. Ze komen de wetenschappers te hulp door het bestuderen en het observeren van bepaalde groepen dieren, planten en paddenstoelen. Verenigingen maken ook de ecologische bekommernissen over aan het politieke niveau en proberen politici te overtuigen om een beleid te voeren met aandacht voor biodiversiteit. Aan hen om verder te gaan op deze weg en de slagkracht van hun activiteiten te verhogen door hun krachten te bundelen.
Ook voor scholen werken natuurverenigingen vaak speciale programma’s en rondleidingen uit. Neem eens een kijkje in de agenda en activiteiten van een vereniging in je buurt!
6. En wij?
Niet enkel politici, conventies, bedrijfsleiders, wetenschappers of gedreven verenigingsleden zijn aan zet. Zich inzetten voor onze planeet is niet moeilijk: iedereen kan zijn steentje bijdragen. Onze dagdagelijkse keuzes oefenen immers een grote druk uit op het milieu. Door onze impact te beperken, zorgen we niet alleen voor ons welzijn, maar eveneens voor dat van onze kinderen en kleinkinderen. Daarenboven besparen deze kleine ecologische gebaren ons vaak heel wat euro’s.
Ook het onderwijs zet zich in met allerhande projecten en initiatieven rond milieuzorg en vergroening van de schoolomgeving. Scholen hebben dan ook een grote invloed op de kennis en attitudes van jongeren, en zijn daarom cruciaal om het grote publiek te betrekken bij de strijd tegen het verlies van de biodiversiteit.
Wil jij met je klas ook iets ondernemen voor de biodiversiteit? Surf dan naar de engagementspagina van deze website, en kies één of meerdere acties. Je vindt er ook concrete tips om je school te biodiversifiëren, en succesverhalen van deelnemende scholen.